پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان یک بیماری مزمن است که گریبان بشر امروز را گرفته. علل گوناگونی برای پوسیدگی وجود دارد. مانند: میکروب‌ها، مواد قندی، پلاک دندانی، جنس دندان‌ها، چیدمان دندان‌ها، نوع بزاق و عوامل ارثی. اما چهار عامل اصلی در ایجاد پوسیدگی دندان عبارتند از :

۱ . پلاک میکروبی بر روی سطوح دندان

۲ . مواد قندی موجود در غذا که در اختیار میکروب قرار گرفته و تولید اسید می‌کند . 

۳ . مستعد بودن سطح دندان و مقاومت کم آن در برابر اسید . 

۴ . وجود زمان کافی برای ایجاد پوسیدگی. اگر هر یک از این چهار عامل حذف شوند احتمال بروز پوسیدگی وجود نخواهد داشت .

روند ایجاد پوسیدگی

در حفره دهان بیش از ۱۱ نوع میکروب در حال فعالیت هستند که در ایجاد پوسیدگی و بیماری لثه نقش دارند.

میکروب‌ها و سلول‌های موجود در دهان ایجاد یک توده بی‌رنگ وچسبنده و غیرقابل رویت را می‌کنند که به آن پلاک میکروبی گفته می‌شود. این پلاک، روی سطوح مختلف دندان‌ها قرار می‌گیرد و چنانچه برداشته نشود، می‌تواند باعث ایجاد پوسیدگی و بیماری‌های لثه گردد. بعضی از میکروب‌ها به سهولت موادقندی را به اسید تبدیل می‌کنند. مطالعات نشان داده که بعد از مصرف مواد غذایی، باقیمانده مواد غذایی بعد از حدود ۲۲ دقیقه با کمک میکروب‌ها تولید اسید می‌کنند. حال اگر شخصی در رعایت بهداشت و مسواک زدن کوتاهی کند پلاک دندانی و مواد اسیدی تولید شده، مدت طولانی‌تری روی دندان باقی می‌مانند. این اسیدها بتدریج ابتدا نقاط ضعف مینا را حل کرده و به عاج دندان می‌رسد و از آن پس، پیشرفت پوسیدگی با سرعت بیشتری ادامه می‌یابد. اگر بیمار بعد از ایجاد پوسیدگی به دندانپزشک مراجعه نکند، پوسیدگی پیشرفت کرده و میکروب‌های موجود در آن به عصب دندان آسیب جدی وارد می‌کند وآن را ملتهب و عفونی می‌کند. 

روش‌های جلوگیری از پوسیدگی

1 - مسواک زدن دندان‌ها به روش صحیح با مسواک مناسب برای حذف پلاک میکروبی. 

2 - استفاده از نخ دندان و دهان شویه. 

3 - کم کردن مصرف مواد قندی د ر برنامه غذایی. 

4 - عدم استفاده از دخانیات. 

5 - استفاده از فلوراید وخمیردندان حاوی فلوراید. 

6 - فیشورسیلنت پوشاندن شیارهای سطح دندان برای جلوگیری از ماندن موادغذایی درون شیارها. 

7 - مراجعه منظم به دندانپزشک و پرکردن پوسیدگی‌های سطحی و جلوگیری از گسترش آن.

درمان پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان‌ها بسته به شدت و گستردگی آن به روش‌های مختلفی قابل درمان است. روش‌های درمان پوسیدگی دندان شامل پر کردن دندان، روکش دندان، درمان ریشه و کشیدن دندان است. در صورتی که پوسیدگی بسیار خفیف و در مراحل اولیه باشد با فلوراید تراپی و تنها صیقل دادن قابل درمان است. اما در صورتی که حفره‌ای در دندان به وجود آمده باشد حتماً باید حفره پاکسازی شود و با مواد پر‌کننده ترمیم شود.

درمان با فلوراید

فلوراید، احتمالاً مؤثرترین روش برای پیشگیری یا جلوگیری از گسترش پوسیدگی دندان است. فلوراید با تقویت مینای دندان، موجب محافظت از دندان‌ها ومقاومت آن‌ها در برابر اسید تولید شده توسط پلاک‌ها می‌شود. این ماده همچنین از قابلیت پلاک‌ها برای تولید اسید می‌کاهد و قابلیت ترمیم و بازیابی مینای دندان را افزایش می‌دهد. در صورتی که پوسیدگی دندان شما در مراحل اولیه باشد، دندانپزشک شما می‌تواند با استفاده از فلوراید‌تراپی و قرار دادن محلول یا خمیر یا ژل فلوراید روی دندان، از پیشرفت بیشتر پوسیدگی دندان جلوگیری کند.

پر کردن دندان

در صورتی که پوسیدگی گسترده نباشد، روش استاندارد برای درمان خرابی دندان، پر کردن دندان است. دندانپزشک شما ابتدا با یک مته مخصوص محل پوسیدگی دندان را تراش می‌دهد و سپس داخل حفره‌ی ایجاد شده را با آمالگام نقره‌ای یا سرامیک یا یک رزین کامپوزیتی (مواد همرنگ دندان) پرمی‌کند.

روکش کردن دندان

در صورتی که پوسیدگی دندان وسیع باشد وساختار باقیمانده‌ی دندان محدود باشد، با روکش کردن دندان ترمیم می‌شود. در صورت نیاز به روکش، ناحیه‌ی پوسیده یا ضعیف شده‌ی دندان برداشته و ترمیم می‌شود و روکش بر روی باقیمانده دندان قرار می‌گیرد. روکش دندان  می‌تواند از نوع فلزی، سرامیکی یا زیرکونیوم باشد.

درمان ریشه

در صورتی که پوسیدگی دندان موجب تخریب یا مرگ عصب شده باشد عصب‌کشی دندان انجام می‌گردد. در طول این روش، مرکز دندان (شامل اعصاب، رگ‌های خونی و بافت‌ها) همراه با قسمت‌های پوسیده‌ی دندان برداشته می‌شوند. سپس ریشه‌ها با یک ماده خاص پر می‌شوند. در صورت لزوم می‌توان بر روی دندان پر شده روکش قرار داد.

کشیدن دندان

معمولاً در مواردی که دندان به قدری پوسیده است که دیواره آن تضعیف و دندان دچار آبسه شده است چاره‌ای جز کشیدن دندان نیست. دندانپزشک، دندان و ناحیه اطراف آن را با استفاده از بی‌حس‌کننده موضعی، بی‌حس کرده، سپس با یک تیغ مخصوص جراحی، لثه ناحیه مورد نظر را کنار می‌زند. گاهی تمام یا قسمتی از دندان توسط استخوان پوشیده شده است که این استخوان برداشته می‌شود تا دندان و ریشه آن جدا و خارج می‌گردد و ناحیه مورد نظر شستشو داده شده و سپس بخیه زده می‌شود.